Eenmaal vijf minuten in de film Picnic at Hanging Rock dacht ik te weten waar deze heen ging. De film begint bedrieglijk lieflijk met een aantal meisjes in een kostschool die lol met elkaar maken, elkaars haren kammen en wat roddelen over elkaar. De film lijkt door het ouderwetse sfeertje op te bouwen naar een Les Liaisons Dangereuse-achtig valse krengen-drama, maar verandert tijdens een uitstapje in een bovennatuurlijk suspense verhaal. Een groepje meiden gaan met hun leerkrachten picnicken vlakbij een mysterieuze berg, waarna een paar meiden besluiten om de berg op te gaan. Hierop volgt een klim waarin de meiden zich onderweg om onverklaarbare redenen bevrijd voelen van allerlei conventies; ze trekken onderweg hun kleding uit en raken al meer in een soort hysterische extase. Daarna blijken ze te zijn verdwenen en ook een van de juffen die ze gaat zoeken, verdwijnt zonder een spoor. Er worden verschillende verklaringen onderzocht door lokale politie en dorpsgenoten zonder resultaat. Als uiteindelijk een van de meisjes wordt teruggevonden, blijkt ze niets van het voorval te kunnen herinneren. Regisseur Peter Weir maakt op subtiele wijze gebruik van tegenstellingen waarmee hij het verhaal vertelt. De strenge structuur van het kosthuis waar de meisjes wonen tegenover de onvoorspelbare vrijheid van de natuur en de onderdrukking van seksualiteit in de Victoriaanse periode waarin het verhaal zich afspeelt tegenover de overgave aan de vrijheid als de kostschoolmeisjes een dagje uit zijn naar Hanging Rock. Het fijne van deze film is dat deze zich niet zozeer focust op het opsporen van de meisjes, maar eerder op het neerzetten van een dromerige, etherische sfeer. De film ademt zoveel sereniteit uit dat het haast onheilspellend wordt. Alsof er hogere machten bij betrokken zijn die met het blote oog niet te zien zijn.

Zerkalo, van de befaamde Russische regisseur Andrei Tarkovski, is een autobiografische, persoonlijke film, vergelijkbaar met Amarcord van de eveneens befaamde Italiaanse regisseur Frederico Fellini. Maar waar Fellini in korte alledaagse fragmenten de schoonheid van het leven laat zien, pakt Tarkovski het poëtischer aan. Het is een film waarin bewust veel gewerkt wordt met tijd en bewustzijn. De film speelt zich afwisselend af in drie tijdsperioden (voor, tijdens en na de oorlog) en in verschillende manieren van bewustzijn: werkelijkheid (het gebeuren op dat moment), geschiedenis (herinneringen aan vroeger) en droombeelden. Dit alles wordt versterkt door het continue déjà-vu gevoel wat in de film verborgen zit; vele gebeurtenissen vinden meerdere keren plaats: eerst als een gedroomd of werkelijk gebeurd iets- later als een vage herinnering aan vroeger.

In de jaren 90 hadden wij thuis een bakbeest van een computer staan, met daarnaast een bak vol floppy-disks met daarin een select aantal fantastische computergames als Prince of Persia, het rode-oortjes-spel Leisure Suit Larry in the Land of the Lounge Lizards en deze topper: The Quest For The Holy Grail. Dat was een avonturenspel, geheel gemaakt in de geest van Monthy Python met allerlei ingebouwde absurditeiten waardoor je op onverwachte momenten weer geheel terug bij af was. Uren zijn John en ik zoet geweest met uitdagingen als Tetris spelen met pestdoden waarvan er plotseling een ging bewegen (I'm not dead!) heksen op de brandstapel waarmee je een lied moest componeren (I'm not a witch!) een zwaardgevecht met The Black Knight die maar niet dood wilde (It's just a fleshwound) en een konijn dat je hoofd er af beet als je hem niet snel genoeg opblies met een handgranaat dat niet kon aftellen. Al deze scènes, met in ons hoofd het bijbehorende spel, kwamen weer langs bij het kijken van deze film. Grappig daarbij was, dat Roan die een stukje meekeek, de uitkomst van enkele scènes tijdens het kijken wist te vertellen. Via YouTube of andere sociale media kanalen gericht op kinderen wordt er blijkbaar vaak gerefereerd naar deze film, en terecht want heel veel van de afzonderlijke scènes zijn nog steeds hilarisch. Het bedenken van dit soort absurdische scènes was natuurlijk ook de core business van de mannen van Monthy Python. Hoewel ik de inventiviteit van de makers die maar een klein budget tot hun beschikking hadden, enorm kan waarderen (de ridders met de klappende kokosnoten tijdens het draven over de paden is uit nood bedacht, er was geen geld voor echte paarden) werd het hier en daar zelfs voor mij wat te melig. Als geheel vond ik de film ook niet heel prettig kijken, vooral niet door de typisch jaren 70 knipselanimaties dat het geheel anno 2021 een wat oubollig karakter geeft.

Dog Day Afternoon vertelt het absurde, maar waargebeurde verhaal van een uit de hand gelopen overval in Brooklyn. Al Pacino (Sonny) en John Cazale (Sal) zijn twee schlemielen die zo zouden kunnen zijn weggelopen uit een Coen Brothers film, ware het niet dat de Coen Brothers pas tien jaar later begonnen met films regisseren. Sonny en Sal waren van plan er snel met gemakkelijk geld vandoor te gaan zonder iemand pijn te hoeven doen, maar worden voor de overval plaats vindt al in de steek gelaten door een derde medeplichtige. Vervolgens wordt de bank binnen no-time omsingeld door een overdreven hoeveelheid politie. Sonny en Sal zien geen andere mogelijkheid dan het bankpersoneel te gijzelen. Dankzij de op de straat plaatsvindende onderhandelingen met de politie wordt Sonny door de toegestroomde menigte en de grote mediabelangstelling, eventjes een alternatieve volksheld. De film laat de menselijkheid zien achter een bankoverval. Geen meedogenloze man die mensen slaat of neerknalt. Integendeel, Sonny lijkt zich haast te verontschuldigen voor de situatie waarin hij zich bevindt. Deze sympathie wordt ook uitgestraald naar de kijker. Geen op geld beluste maniak, maar een overval om de geslachtsoperatie van zijn vriend te betalen, wat wel een erg bijzonder  plot vormt. Weer eens wat anders dan geld voor een ziek kind. Daarnaast geeft de film een prachtige sfeerschepping van het New York op een hete dag in de jaren 70.

Op de middelbare school was ik een enorme boekenwurm. Ik las zelfs meer boeken dan ik eigenlijk hoefde van de leeslijst, en ik las alles in de originele taal. Net als met films, geeft een boek een tijdsbeeld mee waardoor je beter kunt inleven hoe het is om in die historische context te leven. Misschien wat streng voor mezelf, maar ik vond destijds dat de ultieme boekbeleving in de originele taal plaatsvond. Helaas had ik een Engelse juf die gewend was aan leerlingen die zich er gemakkelijk vanaf maakten. Zij pakte me op kleine feitjes die ik, volledig in beslag genomen door de gebeurtenissen in het boek en het inleven in de personages, over het hoofd had gezien. Voor mijn mondeling kreeg ik slechts een 6,5, omdat ik de namen niet wist van een aantal randpersonages die niet in een verfilming voorkwamen, of een Engelse straatnaam niet paraat had die in de Nederlandse versie vertaald was. Zwaar teleurgesteld verliet in het klaslokaal, terwijl de Engelse juf een zelfvoldaan lachje wegdrukte.

Voor het Bollywood genre heb ik, in tegenstelling tot de reguliere musical, wel weer een zwak. De film ontwikkelt zich vaak, ondanks het magere verhaal, tergend langzaam en dat de cast om de haverklap in uitbundig gezang uitbreekt doet het geheel ook niet vlotten. Het is waarschijnlijk de combinatie van uitbundige kleuren, het hoge camp-gehalte en het vaak 19e eeuws-Jane-Austen-aandoende liefdesverhaal (jongen en meisje vinden elkaar leuk maar het standsverschil/ de zeden/ de familie staat het niet toe) dat mij aanspreekt in dit soort films. Deewaar is een Bollywood film met weinig gezang en met een script dat nu eens niet in een paar zinnen te vertellen is. Verlaten door haar echtgenoot, wordt Sumitra Verma gedwongen om haar twee jonge zonen alleen op te voeden. Jaren later worstelt de familie hier nog mee. Haar oudere zoon, Vijay, is een arbeider in de havens van Bombay en raakt op het verkeerde pad; haar jongere zoon, Ravi, is werkloos en is verliefd op de enige dochter van de Commissaris van de Politie, Leena Narang. Dankzij de Commissaris, krijgt Ravi werk bij de politie en wordt er een opleiding voor hem geregeld. De twee broers komen vervolgens lijnrecht tegenover elkaar te staan, waarbij de moeder gedwongen wordt partij te kiezen. Bombay vormt een spectaculaire achtergrond voor scènes in havens, drukke straten en dure hotels. Deze scènes hebben hetzelfde typische jaren 70 rauwe en broeierige sfeertje als films als Get Carter of The French Connection en zitten bomvol actie en Jackie Chan-achtige vechtpartijen vergezeld door nerveuze moderne jazzmuziek. De scènes waarin meer een psychologisch spel wordt gespeeld zitten vol extreme close-ups a la Sergio Leone, met muziek die in diens Westerns niet zouden misstaan. Om het eigen publiek niet al te veel te vervreemden heeft regisseur Yash Chopra er twee klassieke Bollywood nummers in verwerkt die uiterst smaakvol worden uitgevoerd. Ondanks dit allegaartje aan filmstijlen zijn er wel degelijk elementen die de film boeiend houden en het verhaal diepgang geven. De tatoeage van Vijay welke letterlijk zijn lot vastlegde bijvoorbeeld. Of de ijzeren badge dat hij, als atheïst van een islamitische havenarbeider kreeg en meerdere malen zijn leven redt. Tot hij hem kwijtraakt en sterft in de armen van zijn moeder in de tempel die hij nooit wilde betreden. Jammer dat deze film niet bekender is bij het grote publiek, aangezien het een van de meer toegankelijkere Bollywood producties is, een moderne, stadse tegenhanger van Mother India. De film is zelfs zo onbekend dat ik er geen fragment van op YouTube kan vinden, alleen dit filmpje waarin wordt uitgelegd waarom het zo'n goede film is.

A woman under the influence laat de gevolgen van geestesziekte zien, nu eens niet vanuit het personage zelf maar welke impact van de ziekte heeft op een gezin. Nick Longhetti probeert om te gaan met de mentale instabiliteit van zijn vrouw. Ondanks haar bizarre gedrag probeert hij de situatie binnen het gezin zo gewoon mogelijk te houden. Maar wanneer het gedrag van zijn vrouw de kinderen begint te beïnvloeden heeft hij geen andere keuze dan haar te laten opnemen. Het is een waarheidsgetrouw portret geworden, met een hoofdpersoon die zich bewonderenswaardig staande weet te houden ondanks al haar tics en angsten. Gena Rowlands vertolkt op verbluffende wijze de rol van de psychisch gestoorde vrouw die sterk onder de invloed leeft van haar, het misschien goed menende, maar lompe en opvliegende man en een bemoeizieke, ook al niet verstandige familie en relaties.

Dat ik geen fan ben van het Horrorgenre is een understatement. Dus deze film, die ook in het boek '1001 Films die je gezien moet hebben' staat beschreven, onderging ik met flinke tegenzin en een kussen voor mijn hoofd als de inhoud mij wat te grafisch werd. Waarom de film gezien moet worden is mij een raadsel. Er worden mensen afgeslacht op onvoorstelbaar brute wijze, er zijn ellenlange achtervolgingen, er is een hele rare diner scène met een ongeloofwaardige vampier gevolgd door een knullige ontsnapping en opnieuw een oneindige achtervolging. De gillende Sally was op den duur ontzettend vervelend. Je zou haast hopen dat ze haar de kop insloegen. Het personage Leatherface heeft blijkbaar voor de liefhebbers van het genre de tand des tijds doorstaan en zette destijds een nieuwe standaard voor slasherfilms. Aangezien er in 2003 een remake van kwam, blijkt er vertrouwen te zijn geweest dat het verhaal een nieuwe generatie ook zou aanspreken. Best knap voor een film met een klein budget en een onbekende cast dat de film onder extreme omstandigheden maakte (de cast draaide 16 uur per dag tijdens een extreem warme zomer in Texas) The Texas Chainsaw Massacre is geen pretje om naar te kijken. Geen vermakelijke slasher met een knipoog, maar een angstaanjagende nachtmerrie, waarbij je als slachtoffer weet wat je staat te wachten en je kunt niet anders dan afwachten.

Na The Rocky Horror Picture Show en The Wicker Man leken John en ik onze portie jaren 70 bioscoop-pornografie wel even gehad te hebben. Turks Fruit doet hier nog een schepje bovenop. Het verhaal van de onstuimige seksuele relatie tussen de losbandige beeldhouwer Eric en de uit een keurig burgerlijk milieu afkomstige Olga, las ik destijds, met rode oortjes, voor mijn VWO leeslijst. De verfilming werd op het Nederlands Filmfestival in 1999 uitgeroepen tot beste Nederlandse film van de eeuw, waar ik het niet helemaal mee eens ben. Een van de thema's van het boek is de vergankelijkheid; van de liefde, vertaald naar het verval van schoonheid en de aftakeling van het lichaam. Paul Verhoeven dikt dit thema lekker aan door alle mogelijke lichaamssappen de revue te laten passeren in deze film: bloed, urine, sperma, stront, wondvocht, vruchtwater, braaksel, en schept er genoegen in dit zo expliciet mogelijk in beeld te brengen. Dat expliciete hoeft van mij niet zo, het mag best wat aan de verbeelding overlaten, daarom prefereer ik in de meeste gevallen het boek boven de film. Daarbij vind ik Monique van der Ven een wat simpele, kinderlijke weergave van het personage weergeven. Enkele scènes uit de film zijn natuurlijk iconisch, ook vanwege het muzikale thema van Rogier van Otterloo, zoals de scène waarin het verliefde stel op de fiets onderweg is naar hun bruiloft.

In The Wicker Man onderzoekt de streng christelijke politie-inspecteur Howie de verdwijning van een twaalfjarig meisje op een geïsoleerd Schots eiland. Hij ondervindt veel tegenwerking van de plaatselijke bevolking. Niemand kent het kind. Toch zijn er veelzeggende aanwijzingen die anders doen vermoeden. Na verloop van tijd blijkt dat de bewoners er een nogal aparte levensinstelling op na houden, waaronder extreme natuurverering, vrije seks en hekserij, onder het toeziend oog van de excentrieke Lord Summerisle. Het gedrag van de ongeremde eilandbewoners die een eigenaardige vruchtbaarheidscultus aanhangen, is in de ogen van de conservatieve Howie erg verdacht. Howie en de kijker krijgen sterk de indruk dat de bevolking een spelletje met hem speelt. Dat verontrustende vermoeden speelt onderhuids in de film een grote rol en zorgt in beginsel voor een ongemakkelijk sfeertje. Maar steeds als de ongemakkelijke sfeer je dreigt mee te voeren, staat er wel weer een recalcitrante dorpsbewoner op die in meedogenloos gezang uitbarst. De film is een typische jaren 70 product met al dat bloot en gezang, een vreemde mix van erotiek, folkmusical, mysterie en horror. een soort mix tussen Hair en Rosemary's Baby.

Dit is de slechtste film die ik ooit heb gezien, was het commentaar van John. Het verhaal en de liedjes zijn inderdaad niet al te best, maar ik heb enorm genoten van het Camp-gehalte van The Rocky Horror Picture Show. Het is zo consequent over de top dat ik best begrijp hoe deze film, in eerste instantie een flop, is uitgegroeid tot een enorme cult klassieker. Het is een wervelende mengeling van schaamteloze seksualiteit, ironische humor, uitzinnige kleding, en kitcherige liedjes met een stevige voet in de glamrock. Het verhaal heeft niet veel om het lijf, Janet en Brad, een onnozel stelletje krijgen op een stormachtige nacht pech met de auto en belanden in een nabijgelegen kasteel dat wordt bewoond door de in jarretels gestoken travestiet Frank N Furter, die op deze avond  nieuwe creatie tot leven gaat wekken: een gespierde blonde Toyboy met de naam Rocky. Alhoewel deze songs mooie hoogtepunten in de film zijn, zijn de vele liedjes ook wel het nadeel van de film. Soms is het gewoon iets te veel van het goede en dan kun je de film het beste zien zoals hij regelmatig vertoond wordt in de nachtbioscoop, met bezoekers verkleed als de diverse personages die hele stukken van de film mee acteren en diverse rekwisieten meenemen voor bepaalde delen van de film.

Zo'n twintig jaar geleden zaten wij vast aan een abonnement van het ECI, zo'n boekenclub die leden lokt met een stuntaanbieding maar waar je vervolgens aan een maandelijkse afnameverplichting vast zit. Toen we een keer weer iets moesten bestellen uit de catalogus met boeken, cd's en toen nog videobanden, kozen we voor een Stanley Kubrick filmbox met daarin de bekendste werken van Kubrick die we met groeiend enthousiasme bekeken. Eyes Wide Shut vond ik destijds nogal raar, de cynische humor in Dr Strangelove snapte ik destijds niet zo goed, maar 2001: A Space Odyssey en vooral A Clockwork Orange werden persoonlijke favorieten. Barry Lyndon heb ik destijds ook gekeken en ik herinner me vooral dat ik hem erg slaapverwekkend vond en de kleur bruin de film overheerste. Wel was ik onder de indruk van de kaarslicht scènes weet ik nog. Ik had ergens gelezen dat de film volledig in natuurlijk licht was opgenomen en dat feitje is altijd blijven hangen. Nu keek ik Barry Lyndon voor de tweede keer en dacht ik opnieuw: knap dat dit allemaal met natuurlijk licht is gefilmd. Ook viel me op dat er vaak bij hetzelfde buitenlicht werd gefilmd. Wat moet het tijdrovend geweest zijn om op precies dat moment van de dag, met exact dat weertype te filmen. En dan moet de Take ook nog lukken, zonder versprekingen van de acteurs of andere onvoorziene gebeurtenissen tijdens het filmen. Geen wonder dat de acteurs er allemaal zo afgemat en humeurig uitzien. Dat vond ik dan ook het manco van de film. Het ziet er allemaal prachtig uit, alsof je rondloopt binnenin een barok schilderij, maar het doet allemaal zo koel en emotieloos aan. De plechtige voice-over die vertelt over de belevenissen van Redmond Barry, de held van het verhaal, gecombineerd met onverstoorbare, repeterende klassieke muziekthema's, beginnen op een gegeven moment op de zenuwen te werken. Nu eens een ander riedeltje, riepen John en ik af en toe naar het scherm. Zo kabbelt de film bijna vier uur voort, zonder dat er iets echt opzienbarends gebeurt of je enige sympathie opvat voor een van de personages. Een aantal andere films van Kubrick heb ik inmiddels ook herzien en er een geheel nieuwe laag in ontdekt. Bij Barry Lyndon was dit niet het geval.