Het tijdstip van kijken kon haast niet slechter, zo vlak voor de kerstdagen. Taxi Driver gaat over de oorlogsveteraan Travis Bickle die als taxichauffeur werkt. Hij is een eenzame man die geobsedeerd is door pornografie en geweld. Hij raakt steeds verder geïrriteerd door het tuig dat er 's nachts over straat loopt. Voor Travis geen drie nachtelijke geesten die hem op het rechte spoor proberen te krijgen, zijn leven gaat steeds verder neerwaarts en hij verliest zichzelf langzaam in paranoia. De film laat duidelijk zien hoe Travis, ondanks zijn zouteloze kritiek op en haat voor de wereld, daar op zijn eigen pijnlijk onhandige manier toch deel van probeert uit te maken. Tegen alle verwachtingen in weet hij toch de aantrekkelijke campagnemedewerkster Betsy mee uit te vragen, maar verknalt het vervolgens door haar op een film in een pornobioscoop te trakteren. Je ziet zijn onvermogen om zijn moeilijkheden onder woorden te brengen als hij probeert raad te vragen aan een oudere, door de wol geverfde mede taxichauffeur. Teleurgesteld in de liefde, richt Travis' agressie zich op de machtige mannen in de omgeving van Betsy (de madonna) als Iris (de hoer), twee vrouwen die hij op een voetstuk heeft gezet.

Apocalypse Now volgt de belevenissen van kapitein Willard, die ten tijde van de Vietnam oorlog de opdracht krijgt om de afvallige kolonel Kurtz op te sporen en te doden. Het scenario is losjes gebaseerd op de roman Hearts of Darkness van Joseph Conrad, dat oorspronkelijk in Afrika gesitueerd was, maar doet ook denken aan Homerus' Odyssee. De film wordt aaneengeregen door prachtig geschoten scènes die stuk voor stuk de waanzin en de Amerikaanse decadentie en arrogantie van de Vietnam oorlog laten zien, zoals de beroemde helikopteraanval op het Vietnamese dorp op de klanken van het klassieke stuk The Ride of The Valkyries van Wagner, het bombarderen van de bomenrij langs het strand zodat de mannen van generaal Kilgore de perfecte golf kunnen vangen, het optreden van de Playboy Bunny's in de wildernis en het bezoek en diner op een Franse plantage. Al deze scènes zijn fantastisch gefilmd en gemonteerd, in prachtige kleuren geschoten, omlijst door een fantastische soundtrack. Tijdens het draaien van de film kreeg regisseur Francis Ford Coppola veel rampspoed te verduren. Een hartaanval werd de hoofdpersoon Martin Sheen bijna fataal, Marlon Brando weigerde het script te lezen of zich aan zijn tekst te houden, de regen bleef maar aanhouden en uiteindelijk verwoestte een storm zelfs de set. Francis Ford Coppola, continue geconfronteerd met oplopende kosten en een tot oneindig uitdijende tijdsplanning, was bang dat de film een grote flop werd en twijfelde tot het eind over hoe de film moest eindigen. De film werd gelukkig ontvangen met zowel goede kritieken als met hoge bezoekersaantallen. Van het verhaal waarbinnen we de hoofdpersoon proberen te volgen moeten we het in ieder geval niet hebben. Kapitein Willard, die een meedogenloze killer moet spelen, lijkt in de scènes steeds buiten alle gebeurtenissen te staan en niet te kunnen voorkomen dat vreselijke dingen gebeuren met de mannen die hem zijn toegewezen bij zijn opdracht. Ook tijdens de confrontatie met zijn doelwit ondergaat hij willoos zijn lot. De opwachting in het kampement van kolonel Kurtz, de gebeurtenissen aldaar en de uiteindelijke slotscène waarin Willard zijn opdracht uitvoert en vervolgens onbestraft kan vertrekken zijn ronduit bizar. Misschien heeft de rampspoed tijdens de film ervoor gezorgd dat de film niet helemaal als een geheel aanvoelt. Maar de scènes op zichzelf zijn kunstwerkjes die stuk voor stuk de waanzin van oorlog aan de kaak stellen.

Een verhaal zoals dat van Rocky Balboa, de underdog die door hard werken zijn dromen waarmaakt, is op vele manieren in de filmgeschiedenis terug te vinden. In Fat City zagen we eerder een bokser op zijn retour die, in dat geval door middel van een jong talentvolle ruwe bolster, een comeback probeert af te dwingen. Maar ook in de boeken van Charles Dickens of in musicals als My Fair Lady wordt er gretig gebruik gemaakt van variaties op het aansprekende thema van het schoffie dat opklimt naar een hogere maatschappelijke status. In het geval van Rocky betreft het een tweederangs bokser uit Philadelphia, die in een afgedankt appartement woont en gebruik maakt van zijn imposante uiterlijk om schulden te innen voor een lokale mafiabaas. Natuurlijk schuilt er een klein hartje in Rocky, hij ontfermt zich over een buurtmeisje dat naar zijn zin te jong, teveel op straat hangt en hij probeert indruk te maken op het verlegen muurbloempje Adrian, de zus van zijn vriend Paulie. Dan krijgt Rocky de kans van zijn leven als hij door een publiciteitsstunt mag vechten tegen de wereldkampioen, Apollo Creed, om de wereldtitel. Rocky is vastberaden om het 15 rondes vol te houden, niet alleen voor zijn zelfvertrouwen, maar ook zodat hij kan bewijzen dat hij niet een of andere schooier van de straat is. Het verhaal is aansprekend zonder afleidende zijplotten en het subtiel aanwezige muzikale thema van Bill Conti dat uiteindelijk opzwepend aanzwelt is herkenbaar maar niet storend. De sfeer wordt goed neergezet, de koude straten van ‘Philadelphia’ komen mooi naar voren en ook de omstandigheden waar ‘Rocky Balboa’ en de andere bijfiguren in de film in leven doen authentiek aan. Het enige irritante is Sylvester Stallone zelf, die het scenario schreef en er op stond om zelf de hoofdrol te spelen, maar die ik niet al te best vind acteren. Dat maakte het publiek destijds niet zoveel uit want de film werd een dikke bioscoophit en terecht wat mij betreft. Het bleek een slimme zet van Sylvester Stallone en het zette hem op de kaart als acteur in films waarin weinig hersens maar veel spierkracht gevraagd werd. Al denk ik dat ik zijn overige werk maar oversla.

Deze zombieklassieker begint wat rommelig. We bevinden ons in een tv studio waar geruzied wordt over de aanpak van een niet nader genoemde nationale crisis, er is een omsingeling door mannen met wapens van onduidelijke herkomst (Guerillastrijders? Leger? Politie?) en uiteindelijk een inval waarbij opeens in verschillende ruimtes zombies worden aangetroffen. Een viertal ontkomt aan de chaos en gaat per helikopter op zoek naar een veiligere plek. Door gebrek aan brandstof landen ze op een groot winkelcentrum dat al in de greep is van een groot aantal bloeddorstige ondoden. De zombies in deze film zijn echter niet echt eng, ze lopen wat verdwaasd rond, getriggerd door een oude gewoonte winkels en vermaak op te zoeken. Het viertal zet het op een bescheiden plunderen, verzint listen om de zombies te vlug af te zijn en creëert in het magazijn een gezellige woonruimte, die van alle gemakken wordt voorzien. De zombies, schuifelend door de gangen, geplakt tegen de winkelruiten, vallend als dominostenen op de roltrappen en zittend tussen de muntjes in de fonteinen, symboliseren het kapitalisme van de Amerikaanse consument. Pas als een motorbende dit walhalla ontdekt komt het viertal in gevaar, voornamelijk doordat hun eigen sluimerende bezitsdrang tot leven wordt gewekt. De film laat zien dat ondanks dat flinterdunne laagje van wat wij beschaving noemen, we nooit zullen ontkomen aan de menselijke agressie die we in ons dragen.

Papillon vertelt het verhaal van Henri Charriere, een kleine crimineel die onterecht wordt veroordeeld voor moord, en een levenslange gevangenisstraf krijgt op Frans-Guyana. Hij is vastberaden te ontsnappen, maar zijn eerste poging mislukt. Als straf wordt hij naar een gevangenis verplaatst waar nog nooit iemand van ontsnapt is. Papillon is een klassieker die ik eigenlijk al lang had willen zien, maar waar het er nooit van kwam. De film viel me uiteindelijk een beetje tegen. De aankomst in Frans Guyana en de belevenissen in het eerste kamp waren schitterend. Hoe langer de film duurt hoe minder interessant hij wordt. De film valt te vaak in een soort impasse, waarbij het tempo verloren gaat en men dat terug moet aanzwengelen. Naast de soms wat ongeloofwaardige avonturen tijdens de ontsnappingspogingen, biedt de film een goed beeld van het leven in de strafkolonie, waar overleven ten koste van alles ging. Het acteerwerk is sterk en Steve McQueen en Dustin Hoffman vormen een goed duo. Hoffman met z'n typische nerveuze trekjes komt in deze film goed tot zijn recht, misschien ook geholpen door het feit dat hij niet de film moet dragen. Steve McQueen blijft een fijne acteur om naar te kijken en had natuurlijk qua ontsnappingsfilm zijn strepen al ruimschoots verdiend in The Great Escape. Papillon is al met al een leuke avonturenfilm die aangenaam kijkt, maar echt goed wordt het nooit, doordat de intense wanhoop die veel andere ontsnappingsfilms kenmerkt is ingeruild door een wirwar van oppervlakkige zijpaadjes. 

Novecento is zo'n film waarvan ik rationeel gezien snap dat het een belangrijke film in de filmgeschiedenis is, maar die mij desondanks geen prettige kijkervaring opleverde. De film volgt de levens van twee vrijwel gelijktijdig geboren jongens, de een de zoon van een rijke landeigenaar, de ander de zoon van een landarbeider. De vriendschap tussen de jongens, eerst vanzelfsprekend, wordt door het standsverschil en de roerige maatschappelijke tijden steeds meer op de proef gesteld. De film speelt zich af aan het begin van de twintigste eeuw op het Italiaanse platteland, waar de aristocratische familie van Alfredo de scepter zwaait terwijl boerenzoon Olmo probeert de landarbeiders te verenigen voor het socialistische ideaal. Elke keer dat er toenadering, vriendelijkheid of begrip lijkt te ontstaan tussen beide personages, gebeurt er iets gewelddadigs waardoor de realiteit korte metten maakt met ieder sprankje geluk dat de kop opsteekt. De cast is indrukwekkend, met Burt Lancaster als oude aristocraat, Robert De Niro als de jonge Alfredo, een onherkenbare (maar razend knappe) Gérard Depardieu als Olmo en Donald Sutherland als de opzichter die zich gaandeweg ontpopt als een fascistische psychopaat. Waar het aan ligt dat ik het geen fijne film vond om naar te kijken vind ik lastig te zeggen. De film was met 320 minuten speeltijd erg lang, maar volgt een interessante periode van de Italiaanse geschiedenis en de muzikale omlijsting door Ennio Morricone is erg sfeervol. Bernardo Bertolucci is een meester in het neerzetten van een mooie cinematografische beelden en daar schortte het in deze film ook niet aan. Het naakt vond ik zo nu en dan schokkend vanuit een 21e eeuwse bril gezien (Burt Lancaster die een meisje van 12 in zijn broek laat graaien had in deze tijd echt niet meer gekund) en ronduit ranzig (een verveelde prostituee die tegelijkertijd De Niro en Depardieu aftrekt). Maar wat mij het meest stoorde (en het Italiaanse publiek waarschijnlijk niet) was de nasynchronisatie van de Amerikaanse acteurs. De Italiaanse kijker vond het waarschijnlijk fantastisch om deze grote acteurs in een Italiaanse film te zien schitteren maar ik vond het uitermate verwarrend dat de mimiek en het geluid niet synchroon liepen. Onderstaand filmpje geeft mooi de hoogtepunten van de film weer, maar in zijn geheel vond ik het een taaie zit.

Ik kon het tijdens het aanschouwen van deze cultklassieker niet laten om de film in een hokje te willen stoppen bij een aantal vroege filmklassiekers. De futuristische, industriële omgeving van de stad waar de hoofdpersoon zich bevindt deed me denken aan de vroege sciencefiction film Metropolis, aan de eveneens Duitse expressionistische film Das Cabinet des Dr Caligari en tegelijkertijd herkende ik in de film het surrealisme van Un Chien Andalou. Op de een of andere manier doet de film net zo tijdloos aan als bovenstaande voorbeelden. De poster hierboven schaart de film onder het horrorgenre maar daar ben ik het niet helemaal mee eens. Deze film is Lynch' debuut, en meteen ook het meest experimentele dat hij ooit gemaakt heeft en er zijn al veel van zijn latere ideeën en hersenspinsels te zien. Al heel snel wordt duidelijk dat je hier voor het optimale plezier niet al te diep naar een rode draad of betekenis moet zoeken. Er is zeker een verhaallijn aanwezig waar Lynch een aantal thema's aan vast hangt (de hele film lijkt mij een nachtmerrie te zijn van een aanstaande vader), maar in essentie is dit gewoon genieten van de beelden en de sfeer. Een sfeer die vuil en verdorven, en vooral heel duister is. De decors van een verloren industriële stad en de creaturen/personages die zich hier ophouden worden nachtmerrieachtig gepresenteerd. De baby wekt een mix van medelijden en afschuw op, wat een interessant effect teweegbrengt. De andere personages wekken echter ook weerzin of afstandelijkheid op; buiten het aanwezige surrealisme doet de weergave van de personages soms zelfs erg expressionistisch aan. De film wekt, net als in de latere films, een gevoel van vervreemding, ongemak en zelfs van afkeer op, maar de bijzondere, duistere binnenwereld die David Lynch met zijn films schept intrigeert mij tegelijkertijd mateloos

Wat begint als een mooi sprookje, eindigt in een helse nachtmerrie wanneer een vermoedelijk onschuldig kind niets minder dan een marionet van het kwaad blijkt te zijn. Damien wordt geadopteerd door een treurende, nietsvermoedende vader die net z’n kind heeft verloren. Uit vrees dat z’n vrouw het verlies van hun kind niet kan aanvaarden, besluit vader Robert de adoptie te verzwijgen en te doen alsof Damien hun eigen zoon is. We maken dan een tijdssprongetje naar een verjaardagsfeestje van Damien, vijf jaar later. Wat volgt is een stijlvol op film gezet sterfgeval dat meteen de onheilspellende toon zet voor de rest van het verhaal. De sinistere gelaatsuitdrukkingen van Damien doen er geen twijfel over bestaan dat hij over duistere krachten beschikt. Deze film was de derde in een serie van drie 60's/70's-mainstream-horror-blockbusters die gebruik maakten van serieuze regisseurs, grote sterren en een zorgvuldige opbouw om te komen tot een climax waarvan de impact je ook ná het verlaten van de bioscoop nog zou beklijven. Rosemary's baby, The Exorcist en The Omen hebben alle drie de tand des tijds doorstaan (hetgeen niet over hun vele sequels en remakes kan worden gezegd). The Omen put zijn charme niet uit zijn gelikte afwerking maar uit de griezelige details in het script en enkele legendarisch knappe moordscènes. Een sterk detail is bijvoorbeeld de fotograaf die vaag maar zeker een soort death mark in zijn producties ontdekt: Simpel maar heel effectief. Ook bijvoorbeeld het enge fragment met de kinderjuf in het decor van draaimolens en ballonnen op een verjaardagsfeestje, is zowel cinematografisch als verhaaltechnisch eentje om in te lijsten. De grootste kracht van The Omen is dat je eigenlijk geen moment het idee hebt waar het verhaal heengaat, en regisseur Richard Donner weet de aandacht van de kijker op formidabele wijze vast te houden. De spanning wordt op een rustige manier opgebouwd, en net zoals hoofdrolspeler Robert (de geweldige Gregory Peck) heb je in eerste instantie geen idee waar het gevaar vandaan komt. Het gevoel van paranoia is constant aanwezig, en de jongen met zijn spaarzame mimiek is zowel mysterieus als griezelig wat een knappe prestatie is van zo'n jong kind. Het geweldige einde maakt de film helemaal af.

Babe, een student Geschiedenis met marathon-aspiraties wordt zijn hele leven achtervolgt door de zelfmoord van zijn vader die werd beschuldigt tijdens de heksenjachten van McCarthy. Wanneer Babe getuige is van de moord op zijn oudere broer Doc (Roy Scheider) raakt hij betrokken in een sinister complot. Doc bleek een geheim agent te zijn voor een organisatie die nazi oorlogsmisdadigers opspoort en komt er achter dat de oud-Nazi Szell (Laurence Olivier) achter de moord zit. Dustin Hoffman speelt een prima hoofdrol als de sociaal onhandige student die zich ineens in een totaal bizarre situatie bevindt. Roy Scheider zet ook een prima spion neer. Het is echter Laurence Olivier die het meeste indruk maakt als de oud-nazi. Olivier had destijds kanker en had gehoord dat hij binnen korte tijd zou overlijden, hij nam de rol aan zodat hij een erfenis kon nalaten aan zijn kinderen en kleinkinderen. Iedere draaidag had hij een hoop pijnstillers nodig om zijn rol te kunnen spelen. Uiteindelijk heeft hij nog tot 1989 geleefd. Het personage van Szell is gemodelleerd naar de beruchte Josef Mengele. Die heette alleen niet De Witte Engel door zijn witte haar, maar door de lange witte labjas die hij altijd droeg. De echte Mengele kwam drie jaar na deze film op vrij bizarre omstandigheden om het leven: hij verdronk in zijn eigen zwembad, men zegt door een hartinfarct. Marathon Man is een typisch voorbeeld van een paranoia thriller. Ten tijde van de Koude Oorlog heerste er wantrouwen; er waren dubbelagenten, valse identiteiten, afluisterpraktijken en ideologische conflicten. Ook was de nasleep van de communistenjacht onder Joseph McCarthy nog voelbaar. Het zou haast een film van Alfred Hitchcock kunnen zijn aangezien de film een aantal sterke momenten van suspense heeft. Daarnaast heeft Marathon Man veel weg van New Hollywood-films als The French Connection en Taxi Driver. New York wordt in beeld gebracht als een heksenketel waarin verschillende bevolkingsgroepen opeengepakt leven en met elkaar botsen. Het verkeer is er hectisch. Er is voortdurend beweging: auto's, hardlopers, fonteinen. Het was een van de eerste keren dat de steadycam gebruikt werd wat de film een documentaireachtige stijl geeft. De onderstaande realistische martelscène zou ik echter overslaan als je angst voor de tandarts hebt.

"Breng een raaf groot en hij pikt je de ogen uit" Aan dit spreekwoord ontleende Saura de titel van zijn film over dood en verlies ten tijde van de dictatuur onder Franco. De opening van de film heeft iets spookachtigs: de achtjarige Ana komt midden in de nacht naar beneden en loopt naar de slaapkamer van haar militaire vader. Vervolgens komt er een vrouw uit de kamer die in een snel tempo het huis uitvlucht. Haar vader ligt dood op bed. De film had vervolgens, ook door de latere geestverschijningen van haar moeder, gemakkelijk kunnen uitpakken als een angstaanjagende horrorfilm maar kiest een hele andere invalshoek. Als ook de moeder ziek wordt en sterft focust de film zich op Ana en haar twee zusjes die moeten omgaan met dood en verdriet. Cría Cuervos is geschoten in de zomer van 1975; de tijd dat dictator Franco op sterven lag. De strijd tussen Ana en de tante die komt om voor de zusjes te zorgen, kan worden gezien als synoniem voor de Spaanse bevolking ten opzichte van de Franco dictatuur. De tante is autoritair en probeert de plek van de moeder van de zusjes in te nemen. Ana's moeder was goed en lief, maar werd in haar vrijheid beperkt door haar man en Ana is er van overtuigd dat haar moeder daarom is overleden. Dat gebeurde ook met de socialistische regering die democratisch aan de macht was gekomen. Franco pleegde een coup op deze regering wat de burgeroorlog en daaropvolgend de dictatuur van Franco tot gevolg had. Deze symboliek ligt er gelukkig niet erg bovenop en het verdriet van Ana is heel invoelbaar, zoals in de scène dat Ana en haar zusjes zich gaan verkleden en daarna een toneelstukje opvoeren waarin ze hun overleden ouders nadoen, of wanneer Ana droomt over haar moeder en midden in de nacht huilend wakker wordt. Ana Torrent is geweldig in haar rol als de jonge Ana, als het meisje dat omgaat met verdriet en volwassen wordt, maar Geraldine Chaplin is ook indrukwekkend als de moeder van Ana en de volwassen Ana. Tenslotte is dat liedje 'Porque te Vas' van Jeanette geweldig, het maakt het zware onderwerp wat luchtiger te behappen.

Nicolas Roeg is een eigenzinnige eigenzinnige Britse filmmaker waarvan ik eerder de films Performance (met Mick Jagger als losbollige oudere popster) en het schokkende Don't Look Now zag, met Donald Sutherland en Julie Christie op zoek naar betekenis na de dood van hun dochtertje. Deze sciencefiction film gaat over een buitenaards wezen dat op aarde belandt op zoek naar water voor zijn stervende planeet. De alien, succesvol vermomd als mens, wordt gaandeweg steenrijk door lucratieve nieuwe technologieën te introduceren. Hij valt ten prooi aan menselijke ondeugden, met name alcohol, en aan menselijke belagers. Zijn missie om water mee te nemen naar zijn planeet faalt en hij wordt uiteindelijk in de steek gelaten als hij niet meer van nut is voor de mensheid. David Bowie speelt zijn rol vol overtuiging, en blijkt de perfect keuze voor het alien personage. De tussenstukjes, gefilmd vanaf de 'andere' planeet, met de aliens en het stuk plaggenhut op rails doen visueel gezien wat gedateerd aan.

O Thiassos speelt zich af in het Griekenland dat onbekend is voor toeristen. Het Balkanachtige, kille, en winderige landschap vormt het decor van deze film waarin de opkomst van het nationaal socialisme, de tweede wereldoorlog en de daarop volgende dictatuur wordt getoond door middel van de belevenissen van een rondtrekkend theatergezelschap dat probeert tussen 1939 en 1952 een 19e eeuws toneelstuk op te voeren. De film volgt de lotgevallen van de acteursgroep, waarvan er een gaat collaboreren bij de nazi's, een ander zich aansluit bij de partizanen en een van de actrices wraak wil nemen op haar moeder, omdat zij haar de schuld geeft van de dood van haar vader. De maar liefst 4 uur durende film bestaat uit slechts 80 (enorm lange en trage) shots, wat in cinematisch opzicht ongetwijfeld knap gefilmd is, maar de film ook ongelofelijk saai maakt. Al met al vond ik het een taaie zit met een verhaal dat moeilijk te volgen was.