Toen ik negen jaar was, kocht ik op de jaarlijkse Fancy Fair op mijn basisschool een schilderij dat jaren op mijn kinderkamer heeft gehangen. Ik vond het een prachtig schilderij en fantaseerde dat ik, eenmaal groot, het naar een kunstverzamelaar zou brengen en het heel veel geld waard bleek te zijn. Of ik er afstand van zou willen doen betwijfelde ik, want ik vond het een prachtig schilderij, maar de mogelijkheid dat het om een kostbaar stuk zou gaan, vervulde mij met vreugde. Het schilderij was een houten lijstloze plaat, waarop in roestbruine tinten een uitvergroting te zien was van een smoezelig jongetje met een traan op zijn wang. Een aantal jaren heb ik in die zalige onwetendheid geleefd met de verwachting dat mijn schilderij misschien wel heel veel geld waard zou kunnen zijn, tot ik, toen kitsch opeens hip werd, er achter kwam dat het om een massaproductie ging dat in de volksmond "het huilende zigeunerjongetje" heette. Het deed voor mij echter geen afbreuk aan het schilderij, als iets een oprechte, in dit geval sentimentele emotie oproept maakt het uiteindelijk niet zoveel uit bij hoeveel andere mensen dat gebeurd. Datzelfde gevoel bekroop me toen ik vorige week Once upon a time in the west keek. De roestbruine tinten, de stof en het vuil en de melancholische harmonicamuziek brachten me voor even weer terug in mijn kinderkamer, waar naast mijn letterbak met porcelijnen herdertjes en ballerina's mijn geliefde schilderij hing. Kitsch, maar wel ontzettend goed gemaakte kitsch.

Inmiddels zijn John en ik bij het filmjaar 1968 beland, een jaar waarin een aantal fantastische filmklassiekers zijn uitgekomen. Als eerste wil ik iets delen over The Planet of the Apes. Zelf ben ik niet zo'n liefhebber van het sciencefiction genre, vooral omdat special effects vaak óf lachwekkend gedateerd zijn waardoor ze van het verhaal afleiden, óf als visueel spektakel een mager verhaal moeten maskeren. Bij Planet of the Apes is het geheel, ondanks dat de film al 50 jaar oud is, dik in orde. Het verhaal zelf lijkt, zeker gezien de tijd dat de film uitkwam, onverfilmbaar. Ergens in de toekomst maakt een ruimteschip een noodlanding op een verlaten planeet. Al snel komt de bemanning er achter dat de apen het voor het zeggen te hebben en blijken de daar aanwezige mensen de stomme onderontwikkelde wezens te zijn. Het is knap dat het gelukt is de apenwereld geloofwaardig neer te zetten, en dat je meeleeft met het sympathieke apenpaar Cornelius en Zila, die de hoofdpersoon Taylor de mogelijkheid bieden te ontsnappen van een leven als studieobject in een dierentuin, daarnaast geeft het onvergetelijke slot de nog steeds actuele boodschap mee dat we zuinig om moeten gaan met onze planeet.

Vorige week donderdag bracht John deze uitstekende film uit 1967 mee, Guess Who's coming to diner met Katharine Hepburn, Spencer Tracy en Sidney Poitier. Het verhaal is eenvoudig, de 23 jarige Joey Drayton neemt haar nieuwe liefde mee op bezoek bij haar ouders om te vertellen over hun huwelijksplannen. Haar verloofde John Prentice voldoet aan alle kenmerken van een geschikte schoonzoon, hij is welbespraakt, goedgemanierd, heeft een goede baan als tropenarts, alleen is hij zwart. De normaal gesproken zo liberale ouders van Joey blijken toch bedenkingen te hebben over een interraciaal huwelijk als het hun eigen dochter aangaat. Uiteindelijk wordt ook de schoonfamilie uitgenodigd die hun eigen twijfels hebben over het huwelijk en ontstaan er interessante interacties tussen alle partijen met hun eigen meningen en dilemma's. Ik kon mij gezien de tijdgeest tot op zekere hoogte inleven, er wordt goed geacteerd en de standpunten worden zorgvuldig uiteengezet. Het enige storende vond ik dat Dr John Prentice zo'n goede huwelijkspartner is dat het gezien het leeftijdsverschil en verschil in levenservaring ongeloofwaardig overkomt om voor de jonge, naïeve Joey te vallen.

The Good, the Bad and the Ugly is de derde film in de serie vernieuwende spaghetti Westerns van Sergio Leone die volgde op A Fistful of Dollars en For a Few Dollars more, en vestigde definitief Leones reputatie in de filmwereld. Clint Eastwood treedt opnieuw op als laconieke, anonieme anti-held als premiejager ('The Good'), die voortdurende de bandiet Eli Wallach ('The Ugly') gevangen neemt en weer vrijlaat om zijn prijs verder op te drijven. Deze twee vormen op een gegeven moment een team op zoek naar gestolen goud van de Federale bank en worden hierbij gehinderd door de opportunistische en amorele Lee von Cleef ('The Bad') Het verhaal is echter ondergeschikt aan de beelden. Het lijkt alsof Leone elk beeld op het doek componeerde alsof hij een schilderij maakte, met de ene keer prachtige doorkijkjes in het landschap en dan weer extreme close-ups van gezichten. Tel daarbij de beroemde, hypnotiserende muziek van Ennio Morricone bij op, waarbij opvallende instrumenten, elektrische gitaren en traditionele orkestratie elkaar afwisselen en je hebt een heerlijk kitscherige, briljante klassieker.

Goed voor twee interessante donderdagavond bestedingen was het tweeluik In Cold Blood uit 1967 en Capote uit 2005. Jazeker, een heus uitstapje naar een modernere film. Toen de Amerikaanse schrijver Truman Capote in The New York Times een klein berichtje las over een vooralsnog onopgeloste moord op een familie in Holcomb, Kansas, werd zijn interesse gewekt. Capote had enige roem en fortuin vergaard dankzij de verfilming van zijn novelle Breakfast at Tiffany's en was op zoek naar een nieuw onderwerp voor een boek. Hij kwam zelf uit een klein dorp uit het zuiden van Amerika en wilde de impact van de moord op de dorpsgemeenschap onderzoeken. Samen met zijn jeugdvriendin Harper Lee, schrijfster van To Kill a Mockingbird, interviewt hij iedereen die zijdelings met de vermoorde familie maken heeft. Hoe meer hij te weten krijgt over de details van wat zich die nacht in de woning heeft afgespeeld, hoe meer hij gefascineerd raakt door de schijnbaar zinloze en willekeurige slachting die zich heeft voorgedaan. Als de daders uiteindelijk worden gepakt, werpt Capote zich op als hun beschermheer met als doel zoveel mogelijk over de achtergronden van de moorden te weten te komen. Er ontstaat een soort emotioneel schaakspel tussen hem en de ogenschijnlijk zachtaardige half-Chereokee Perry, waarin beiden afhankelijk zijn van de ander. Perry moet Capote geïnteresseerd zien te houden zodat hij blijft procederen tegen het voltrekken van de doodstraf, Capote moet blijven liegen over zijn motieven en zich oprechte interesse voorwenden om het vertrouwen van Perry te winnen. Het boek dat Capote uiteindelijk schreef was In Cold Blood, de eerste Amerikaanse non-fictie roman. De gelijknamige verfilming uit 1967 keken we als eerste, waarna we Capote uit 2005 keken waarin de tot standkoming van het boek wordt gevolgd. In beide scènes hieronder zie je Capote in gesprek met Perry. Hoewel ik een groot fan ben van de acteerprestaties van Philip Seymour Hoffman en hij waarschijnlijk een zeer waarheidsgetrouwe versie van Truman Capote neerzet, had ik veel moeite om door zijn maniertjes en gekke stem heen te kijken om me in te kunnen leven in de m0rele dilemma's waar Capote mee worstelt.

Weergaloze scène uit In the heat of the night uit het jaar 1967. Virgil Tibbs (Sidney Poitier) wordt, wachtende op de nachttrein naar zijn woonplaats Philadelphia nadat hij zijn moeder heeft bezocht, gearresteerd omdat hij voor de autoriteiten een onbekende zwarte man met geld op zak is, vlak na de moord op een rijke industrieel uit het noorden. Dit is de sleutelscene waarin de bevooroordeelde agenten hun fout moeten toegeven en waarin Virgil, met de nodige minachting voor het blanke uitschot dat belast is met deze zaak, beseft dat de moord zonder zijn hulp niet zal worden opgelost. De film is gebaseerd op de gelijknamige roman en speciaal bewerkt voor Sidney Poitier. Het thema van twee tot elkaar veroordeelde agenten met een verschillende etnische achtergrond zou hierna nog veel vaker herhaald worden. De soundtrack, gecomponeerd door Quincy Jones, zorgt voor een smaakvolle, soulvolle omlijsting van de filmbeelden.

Michelangelo Antonioni, ook verantwoordelijk voor het uiterst vage 'L Avventura, met daarin een mysterieuze verdwijning van een meisje in het eerste half uur van de film, wat vervolgens in de rest van de film compleet genegeerd wordt, maakte deze vage film Blow-Up, over een modefotograaf in The Swinging Sixties. De enorm gewilde fotograaf is het oppervlakkige leventje vol modellen en groupies een beetje zat en probeert door middel van spontane kiekjes meer van het echte leven te vangen. Hierbij maakt hij onbedoeld een foto van een mogelijk misdrijf en wordt hij door een mysterieuze dame gevraagd de opnames te vernietigen. Vervolgens probeert hij via vergrotingen (blow-ups) er achter te komen wat hij met zijn camera precies vastgelegd heeft. Net als 'L Avventura geeft deze film geen antwoorden, waardoor de kijker in verwarring achtergelaten wordt. De film zorgde in 1966 voor grote ophef omdat naakt in Engelstalige films nog uit den boze was. Zelf moest ik bij de getoonde vrolijke losbandigheid sterk denken aan de Austin Powers films, waarvan de makers goed naar deze film moeten hebben gekeken om het tijdsbeeld te vangen. Blow-Up laat daarentegen geen vrolijke en onschuldige indruk na uit deze tijd, maar is een portret van een snel veranderende, vervreemdende wereld vol uiterlijke schijn, met als hoogtepunt een optreden van The Yardbirds waarbij het publiek stoïcijns toe staat te kijken maar als wilde dieren toespringen als er een gitaar in het publiek wordt geworpen. De moderne jazz van de soundtrack is gecomponeerd door Herbie Hancock, hoewel het past bij de hippe sfeer van de film sprak de soundtrack mij muzikaal gezien niet zo aan.

Een goede zondagmiddag om de films op mijn tijdlijn weer eens bij te werken, want sinds mijn laatste post over The Graduate heb ik weer heel wat moois gezien samen met John. En, zoals bleek bij de DialQ filmquiz, is er nog zoveel meer te bekijken! De eerste film waar ik iets over wilde vertellen is Ostre Sledované Vlaky uit 1967, oftewel Closely watched trains. Over dit thema, een verlegen jongeman die er op gebrand is zijn maagdelijkheid te verliezen, zijn vele, vaak flauwe komedies gemaakt, zoals Porky's Pikante Pretpark uit 1982 (met een piepjonge Kim Catrall als de gymjuf met de bijnaam Lassie) en recentere films als American Pie uit 2000 en The forty year old virgin uit 2005. Deze Tjechische film, met ook heel grappige scènes, heeft een serieuzere ondertoon. Hoofdpersoon Milo met zijn grote ogen en slungelige manier van doen heeft een hoog aaibaarheidsgehalte en je hebt het echt met hem te doen als zijn amoureuze escapades tot niets leiden. Het verhaal speelt zich af tijdens de nadagen van de Tweede Wereldoorlog op een vrijwel verlaten treinstation. De oorlog speelt aanvankelijk niet zo'n grote rol maar overschaduwt uiteindelijk alle gebeurtenissen waardoor het verhaal van Milo steeds complexer en tragischer wordt. Ik heb lang nagedacht wat ik van deze film vond en dat komt doordat het niet in een hokje te plaatsen valt. Is het een klucht, een oorlogsdrama, een satire? Dat is de kracht, maar tegelijkertijd ook gelijk het manco van deze film, omdat het gevaar bestaat het weg te zetten als een niemendalletje, ondanks prachtige scènes zoals deze

"Do you want me to seduce you, is that what you're trying to tell me?" Een beroemd citaat, uitgesproken door de slinkse "Desperate Housewife" Mrs Robinson die koste wat kost de net afgestudeerde Benjamin, de zoon van de Businesspartner van haar man, in bed wil krijgen. Deze sample zit verpakt in het nummer Too Funky van George Michael, en tijdens de film kregen John en ik sterk het vermoeden dat de gitaarriff van de akoestische versie van Mrs Robinson van Simon and Garfunkel, veelvuldig aanwezig als achtergrond bij de scènes, als basis is gebruikt bij Faith (hoewel een geoefende luisteraar er onmiddellijk een Bo Diddley Beat in herkent) Je kunt het George Michael niet kwalijk nemen beïnvloed te zijn door deze film. Het verhaal blijft onverminderd sterk, de dialogen zijn scherp en geestig, en dankzij het gebruik van de composities van Simon and Garfunkel past het geheel in de Amerikaanse popcultuur van die periode.

Op zoek naar inspiratie voor een huiskamerkwis, nu eens niet puur op muziek gebaseerd maar speurende naar een kruisbestuiving tussen film en muziek, stuitte ik twee jaar geleden op dit filmfragment uit Cool Hand Luke. Ik had de film nog nooit gezien maar kijkende naar het fragment neuriede ik het intro van Civil War van Guns n' Roses automatisch mee in mijn hoofd. Dat was zo'n grappige gewaarwording dat ik er een ronde vol met samples uit bekende en minder bekende nummers mee besloot samen te stellen, waaronder samples van Reservoir Dogs in Scoobie Snacks van The Fun Lovin' Criminals, uit Country Girl in Grace Kelly van Mika en The Graduate in Too Funky van George Michael, maar daarover volgende week misschien meer. Het fragment kende ik dus al langer, maar de film zelf bekeek ik pas vandaag, er vanuit gaande dat het om een Western ging, die waarschijnlijk zou gaan over een bandiet met een trefzekere hand van schieten. Maar de titel van de film bleek afgeleid van bluf tijdens een potje gevangenispoker waarna de winnaar en nieuwkomer Luke verklaart: "Nothing can be a cool hand". De film is dus een gevangenisfilm, over dwangarbeid, en over Paul Newman in de rol die hem het beste past, de koppige non-conformistische eenling met meer ontsnappingspogingen op zijn naam dan Steve McQueen in The Great Escape.

John had mij al gewaarschuwd, de films van de Russische regisseur Andrej Tarkovski zijn voor de gevorderde filmkijker, en die waarschuwing bleek terecht. De film liet mij achter met het gevoel de boodschap niet te bevatten, wegens te weinig kennis over de gebruikte symboliek, de achtergrond van de Russisch Orthodoxe kerk en het tijdsbeeld waarin de film zich afspeelt. Gelukkig vond ik deze "Andrej Roebljov for Dummies" met niet alleen nuttige tips over hoe de film te bekijken (zorg voor een donkere omgeving met louter serieus gezelschap, kijk de film in zijn geheel en las zonodig halverwege een pauze in als je dat nodig hebt) welke mij een beetje kon bijspijkeren over de belangrijke thema's van de film. Volgende keer iets luchtigers, John?

De nieuwe biologieleraar Nick bezoekt samen met zijn vrouw Honey het huis van de uitgebluste geschiedenisleraar George en zijn vrouw Martha. De ontmoeting ontaardt langzaam in een lelijke woordstrijd tussen George en Martha die hun gasten gebruiken om elkaar te kwetsen. De film heeft niets met Virginia Woolf te maken en ook niets met het beroemde schilderij van Barnett Newman in het Stedelijk Museum. Daarentegen is deze verfilming van het gelijknamige toneelstuk van Edward Albee klassieker in de filmgeschiedenis, door het overtuigende psychologische spel dat door de hoofdpersonen (en beroemd filmkoppel) Richard Burton en Elizabeth Taylor wordt neergezet.