"Paul Newman is "Hud", is de grote kop op de filmposter, en dat is hij zeker. Deze moderne Western uit 1963 over de tegenstelling tussen de oude veeboer en diens amorele zoon, kabbelt wat voort in de desolate, winderige en stoffige omgeving van Texas. De aanwezigheid van Paul Newman, als de tegendraadse branieschopper maakte met zijn knappe verschiijning voor mij veel goed.

In 1935 verongelukt kolonel Thomas Edward Lawrence op zijn motorfiets. Op zijn herdenkingsdienst heeft iedere gast een uiteenlopende mening over hem; de een vindt hem laag bij de grond, de ander prijst hem de hemel in. Hierop flitst het filmverhaal terug in de tijd naar 1916; Engeland en Frankrijk vechten tegen Duitsland in de Eerste Wereldoorlog. Turkije, dat eeuwen lang het Midden-Oosten domineerde, schaart zich aan Duitse zijde. Voor de Britse strategie blijkt het vitaal om de Arabische stammen onder Turks bestuur te verenigen tot één Arabisch leger om daarmee het Turkse Rijk te verslaan. De jonge luitenant Lawrence wordt naar Arabië gestuurd en besluit daar om op eigen initiatief de Arabische opstand te leiden. De film begint erg mooi. Prachtige beelden van het uitgestrekte landschap met het zonlicht dat over het voortdurend veranderende woestijnoppervlak schijnt en daarin Peter O'Toole met zijn staalblauwe ogen.. Helaas verdwijnen de beelden van het landschap grotendeels en ploegt de film langzaam maar zeker richting het einde. De speelduur is uiteindelijk gewoon te lang. Wel is duidelijk dat er een hoop werk in is gestoken: veel figuranten, geen green screen, kortom een film die vandaag de dag niet meer gemaakt zou worden. Spielberg heeft eens berekend dat een dergelijke filmproductie tegenwoordig 285 miljoen dollar zou moeten kosten. Lawrence is een boeiend personage, de landschappen zijn prachtig geschoten, maar na het eerste uur valt er net te weinig te beleven. Wel mooi is het inzicht van Lawrence aan het einde van de film. De dwaasheden van het kolonialisme en de schijnheiligheid van de oorlog worden dik aangezet wanneer de overwinning van zijn Arabische strijdmacht op de Turken Lawrence naar zijn hoofd stijgt. Maar zijn enorme ego slinkt weer naar normale proporties wanneer hij zich realiseert dat bloedwraak in plaats is gekomen van eer, en arrogantie in de plaats van moed.

Er zijn films waar je zin voor moet maken om er aan te beginnen. Gisteravond besloten John en ik dat de tijd rijp was voor een Ingmar Bergman film uit het drieluik waarin hij de afwezigheid van God in het leven van mensen onderzoekt. De sobere religieuze sfeer, de onmacht van de hoofdpersonen om hun levens te veranderen en het beklemmende kleindorpse leven maakte dat de film me deed denken aan films van Lars von Trier zoals Breaking the Waves.

The Apartment uit 1960 door een van mijn favoriete regisseurs Billy Wilder gaat over C.C. Baxter, een vrijgezelle werknemer van een verzekeringsbedrijf die het prima voor elkaar heeft met een centraal gelegen appartement in New York. Zodra zijn superieuren hier echter lucht van krijgen, maken zij gretig gebruik van zijn woning voor hun buitenechtelijke avontuurtjes. Hoewel hij snel promotie maakt, is Baxter niet in staat zijn hogere bazen de toegang tot zijn eigen appartement te weigeren waardoor hij regelmatig op straat belandt en ondertussen vanwege de overlast met de nek wordt aangekeken door zijn buren. Ondanks de humor levert de film sociale kritiek op de Amerikaanse samenleving, haar seksuele moraal en de corruptie binnen het kapitalistische systeem waarin de ene dienst de andere waard is. De film begint als een satire maar krijgt langzaamaan een serieuzere ondertoon als Baxter valt voor een van de onfortuinlijke meisjes die door een van de bazen wordt geschaakt.

James Stewart werd graag gecast door geweldige regisseurs als Frank Capra en Alfred Hitchcock, waardoor hij de hoofdrol speelde in enkele van mijn favoriete films zoals It's a Wonderful Life en Rear Window. Meestal speelt hij in zijn films een enigszins opvliegende, stuntelige goedzak en ondanks de wat meer donkere rollen die hij speelde (het Film Noir-achtige Vertigo, de bittere western Winchester 73) kan ik niet anders dan hem zien als een soort luidruchtige oom op een verjaardagsfeest met een paar biertjes op. Ook in deze film oogt hij wat misplaatst maar dat komt door de rol die hij vertolkt, van een beginnend, idealistisch advocaat die in de-oog-om-oog, tand-om-tand wereld van het Wilde Westen belandt. James Stewart, eigenlijk al iets te oud voor deze rol, dingt met de eveneens iets te oude legendarische acteur John Wayne om de hand van het meisje, en probeert ondertussen de schurk Liberty Valance achter tralies te krijgen. John Wayne vertegenwoordigt hier overtuigend het cowboyheldendom, terwijl James Stewart eindelijk eens op zijn plek lijkt als de intellectuele outcast met een verborgen agenda.

Stanley Kubrick nam de uitdaging aan om deze omstreden roman van Vladimir Nabokov te verfilmen en bleek in staat ondanks de beperkingen van de censuur een film af te leveren die net zo absurd, obsessief en naargeestig is als het boek zelf. De film is opgenomen in Engeland en mist daardoor de sfeer van morsige Amerikaanse motels en richt zich vooral op de personages. De kwaadaardige, telkens van personages wisselende rivaal gespeeld door Peter Sellers maakt het verhaal onwaarschijnlijk en de onsympathieke hoofdpersonen laten hun wederzijds afhankelijke relatie maar voortslepen wat de film weinig onderhoudend maakt. Destijds was de film uiteraard baanbrekend en shockerend, maar in dit geval prefereer ik toch het boek.

Fantastische film rond de ‘Neurenberg trials’. Regisseur Stanley Kramer neemt rustig de tijd om de personages te introduceren, en ook de rechtszaak wordt gedetailleerd en in zijn geheel getoond. De rechtszaak toont aan dat ook aan Duitse zijde niet alles zo zwart-wit was en dat er veel mensen waren die niet van alle verschrikkingen op de hoogte waren, of werden gedwongen om voor het Duitse Rijk te vechten. Het karakter dat Burt Lancaster speelt is hier een duidelijk voorbeeld van. De vier rechters behoren duidelijk niet tot de groep mensen die gedwongen werden om achter Hitler aan te lopen, maar zo'n karakter als dr. Ernst Janning laat wel op mooie wijze zien hoe je als rechtvaardige rechter toch helemaal kan worden meegesleurd in de beslissingen van Hitler. Spencer Tracy, Widmark, Dietrich, Garland en Schell zijn echt op weergaloos, en de toespraken maken indruk. Complimenten voor het vlijmscherpe script, dat de verschillende standpunten goed belicht en laat zien dat de opkomst van Hitler verschillende schuldigen/verantwoordelijken heeft. Ook aan de goede kant.

Vorige week keken John en ik de onvermijdelijke film The West Side Story. Bekend verhaal, bekende liedjes, allemaal een beetje braaf. Gisteravond zagen we een film van een heel andere orde: het huiveringwekkende Whatever happened to Baby Jane, een suspense film over twee rivaliserende zussen, ooit beroemd maar nu ver over de houdbaarheidsdatum van hun succes, die elkaar het leven zuur maken. Bette Davis, die in werkelijkheid ook de top van haar roem beleefde in de jaren dertig, speelt dankzij haar bereidheid om in dienst van de rol de grenzen van lelijkheid op te zoeken, de engste vrouwelijke psychopaat in de filmgeschiedenis als Baby Jane Hudson, een vrouw die is blijven hangen in de tijd dat ze een kindsterretje was. Joan Crawford, die ook de meeste roem vergaarde in de jaren dertig, net als haar personage Blanche Hudson, is op haar best als slachtoffer, die de pesterijen van haar zus ogenschijnlijk lijdzaam ondergaat. Fantastisch acteerwerk, en dat deze twee diva's uit de filmgeschiedenis in het verleden meerdere malen elkaars concurrent zijn geweest en hier voor het eerst samen in een film te zien zijn, geeft deze inktzwarte cultfilm een extra lading mee. Overigens lijkt de smartlap waar de jonge Baby Jane beroemd mee is geworden, I've written a letter to Daddy, thematisch sprekend op De Vlieger van André Hazes. Toch een grotere kenner van cultfilms dan ik achter hem had gezocht.

Gisteravond deze film gekeken, een zwarter-dan zwarte Nouvelle Vague-achtige thriller uit 1962 over een door de communisten gebrainwashte soldaat die een aanslag op de presidentskandidaat moet uitvoeren. De film wordt bevolkt door verknipte, boosaardige personages en surrealistische onzin, wat blijkbaar in het tijdperk van de Koude Oorlog gewaardeerd werd. Bijzonder detail is dat hoofdrolspeler Frank Sinatra de filmrechten kocht en de film een aantal jaren uit de roulatie haalde. Op aandringen van John F Kennedy, wie het verhaal erg aansprak en die met Sinatra bevriend was, kwam de film uiteindelijk weer in de bioscopen.

Ik heb dit fragment al een tiental keren bekeken voor de filmkwis die Jan en ik een half jaar geleden organiseerden. Dit personage, de autistische buurman die zich zelden buitenshuis vertoont, heet Boo Radley, net als het vrolijke jaren 90 bandje met de one hit wonder "Wake up Boo". En zo waren er nog veel meer bands vernoemd naar een filmpersonage waar we fragmentjes van hadden gezocht. Denk aan The Fratellis, John Coffey, Elisa Doolittle, Barbarella... Maar deze film, To Kill a Mockingbird, gebaseerd op de beroemde bestseller van Harper Lee, had ik in zijn geheel nog niet gezien. En het is werkelijk een prachtige film. Wat het zo sterk maakt, is dat het verhaal vertelt wordt vanuit het perspectief van een stel nieuwsgierige kinderen en het zich daardoor als een soort avonturenfilm laat bekijken. Maar de gebeurtenissen zijn schokkend en dieptragisch. Een film die nog lang in je onderbewustzijn blijft doorsluimeren.

Gisteravond deze film gekeken, Djävulens öga, een vreemde komedie van de anders zo serieuze Ingmar Bergman over de duivel met een vuiltje in zijn oog, Don Juan die voor een dag mag terugkeren op aarde uit de hel, een naïeve dominee en diens maagdelijke mooie dochter.

West Side Story is een van die films die elke filmliefhebber gezien hoort te hebben maar waarvan ik zelf mijn kijkbeurt keer op keer uitstelde. Dat heeft ermee te maken dat het feitelijk een remake is van Romeo en Julia en we weten allemaal al hoe die afloopt. Daarnaast betreft het een musical en ben ik niet echt een fan van het genre. Sinds ik er al een heel aantal heb gezien tijdens de wekelijkse finmavondjes is mijn mening ondertussen al flink bijgesteld en ik moet toegeven, West Side Story is een vakkundige film. Het plot is simpel: het klassieke verhaal van Romeo en Julia verpakt in een 20e eeuws jasje waarbij de twee geliefden pogen om de onderlinge rivaliteit tussen de jeugdbendes waartoe ze behoren te bedaren. Het verloop van het verhaal kent weinig verassingen en blijft - op het einde na - behoorlijk voorspelbaar. Wat deze film zijn klassiekerstatus geeft zijn de voortreffelijke choreografieën van de dansen in deze film en de memorabele muziek. Zelfs wanneer je de film nooit gezien hebt ken je liedjes als 'I like to be in America'. Maar eigenlijk was heel de soundtrack van hoog niveau. Ook het acteerwerk was behoorlijk, af en toe een beetje over the top maar dat zal dan weer horen bij een musical. Spijtig alleen van de keuze van Richard Beymer voor de hoofdrol van Tony. Ik las namelijk dat Elvis bijna de hoofdrol had gespeeld als zijn manager er niet was tussengekomen. Niet dat Beymer het er heel slecht vanaf brengt, maar kon ik me niet van het gevoel ontdoen dat hij wat weggespeeld werd door hoofdrolspeelster Natalie Wood. Een ander puntje van kritiek is dat de film wat mij betreft een half uur had ingekort kunnen worden, 150 minuten voor dit relatief eenvoudige verhaal is toch een beetje overdreven.