How the west was won

How the west was won is een film die uit zijn voegen barst van ambitie. Ten eerste was het de eerste volledige speelfilm bedoeld voor Cinerama. Dit was een breedbeeldfilmsysteem dat werkt door middel van drie gesynchroniseerde 35mm-projectoren voor een groot, gebogen projectiescherm.  Het systeem was een van de eerste pogingen van de filmindustrie om de concurrentie met de televisie aan te gaan en ontworpen om de toeschouwer de sensatie te geven de film lijfelijk mee te beleven, door hem te omringen met beeld en geluid. Het Cinerama-concept was oorspronkelijk bedoeld om de toeschouwer in zijn fauteuil een wereldreis te laten maken, en avonturen te laten meemaken die de meesten van hen nooit in werkelijkheid zouden beleven, zeker in de jaren vijftig, toen wereldreizen en vliegvakanties nog verre toekomstmuziek waren. De eerste 7 Cinerama-films waren dan ook geen speelfilms, maar aaneenschakelingen van fascinerende opnamen van exotische oorden, opnamen vanuit een vliegtuig over berglandschappen, vanuit het wagentje in een achtbaan, vanuit een rubberboot over een stroomversnelling in een woest kolkende rivier, of vanuit een gondel in Venetië, maar ook vanuit een logeplaats in de Scala in Milaan tijdens een opvoering van de opera Aida. De gebruikte techniek heeft een enorme invloed op het uiterlijk van de film en het is wennen dat alle actie zich exact in het midden van het beeld afspeelt in een soort Fish Eye view. Daarbij zijn de zone's waar het beeld splitst vrij duidelijk te zien. Is het niet door een kleurverschil in beeld, dan wel omdat er net steeds "toevallig" een boom, schoorsteen, cactus of wat dan ook op de overgang tussen de 3 beelden staat. Voor die tijd was deze film revolutionair, dit moet een beetje de Avatar van zijn tijd zijn geweest.

De ambitie zit ook in de keuze voor de cast, met Spencer Tracy als verteller en rollen voor onder andere Gregory Peck, Henri Fonda, James Stewart, John Wayne en Debbie Reynolds. Met het acteren is daardoor uiteraard niets mis, al was ik even bang dat het opeens een musical werd toen iemand uit het niets in gezang uitbarstte maar dat was gelukkig eenmalig, op het terugkerende thema A Home in the Meadow na. 

Tenslotte is ook het verhaal zeer ambitieus te noemen. In een familiekroniek bestaande uit drie segmenten, die bij elkaar een halve eeuw Amerikaanse geschiedenis beslaan, worden verschillende aspecten van het Wilde Westen en de Amerikaanse mentaliteit onder de loep genomen. Er kwamen drie regisseurs aan te pas met elk een eigen segment. De eerste helft van de film is geregisseerd door Henry Hathaway en beschrijft hoe de vrome familie Prescott onder leiding van vader Zebulon na de opening van het Eriecanal in 1825 de gevaarlijke reis naar het westen maakt. De tweede helft begint met een minder interessant segment van een half uur, geregisseerd door John Ford. Het vertelt hoe Lilith Prescott's neef Zeb verstrikt raakt in het morele conflict dat hem als dienstplichtige dwingt om de wapens op te nemen tegen landgenoten. George Marshall regisseerde het laatste deel waarin Zeb inmiddels ouder en wijzer is en werkt als bewaker van een trein die van de oostkust naar het westen reist. Dit spectaculaire deel bevat fraai stuntwerk tijdens een aanval door Indianen, door wiens grondgebied de trein rijdt, en een werkelijk subliem gefilmde stormloop van bizons. De stem van Spencer Tracy plaatst de verschillende episodes in een historische context en dat maakt dit tot een aardige, doch niet bijzonder diepgravende geschiedenisles en een wie-is-wie van topacteurs die elk hun sporen verdiend hebben in het westerngenre.