High and low

Dit meesterwerk van Akira Kurosawa, niet opgenomen in het boek van 1001 Films, is thematisch moeilijk te plaatsen. Is het een misdaadverhaal? Suspense? Een sociaal drama? Dat maakt deze film dan ook zo boeiend, omdat het zoveel facetten omvat. Ogenschijnlijk rechtlijnig volgt de film de politie-inmenging rond de kidnapping van de zoon van de rijke zakenman Gondo. Deze Gondo wordt gedwongen om een onvoorstelbare keuze te maken als zijn enige erfgenaam ontvoerd wordt: kiest hij om zijn volledige kapitaal, dat hij net op het spel gezet heeft om een zakendeal tegen te gaan, op het spel te zetten voor het leven van het kind? Op zichzelf zou het al een intrigerend uitgangspunt zijn, maar het blijkt anders in elkaar te zitten: het kind in kwestie is een vriendje uit een lagere klasse. Opeens wordt een thriller uitgangspunt tot een complex moreel vraagstuk: hoeveel is een mensenleven eigenlijk waar in de financiële zin? En moet een rijk iemand zichzelf opofferen voor het maatschappelijke belang tegen elke prijs?

Tijdens de eerste helft van de film wordt met minimale middelen enorm veel onderhuidse spanning opgeroepen in de beperkte omgeving van een superluxe rijkeluisvilla. Hoofdpersoon Kingo Gondo ziet zijn eigen morele oordeel steeds beïnvloed worden door nieuwe feiten of argumenten van zijn medespelers. Het beeld dat we van de hoofdpersoon krijgen vliegt heen en weer tussen weerzinwekkend egoïstisch naar sympathiek in het kwellende vraagstuk dat aan hem vreet, als autoritair en onderdanig naar de beul die hem dit allemaal aandoet. Dit doet Kurosawa door op de juiste momenten in te zoomen voor close-ups, met licht en schaduw te spelen, of door de onderlinge plaatsing van de personages op het scherm op een manier dat zij meer betekenis krijgen. In de tweede helft wordt de theatrale stijl van een groepje acteurs in één kamer verruild voor een meer dynamische stijl als de zoektocht naar de ontvoerder begint. Opeens is alles in beweging: shots vanuit rijdende treinen en rijdende auto's; een reusachtige groep politie-ambtenaren die intense vergaderingen bijwonen tijdens een hittegolf; een achtervolging van een mogelijke dader door een mondaine partytent en een aftandse hoerenbuurt. Toch voelt het niet als een stijlbreuk met het voorgaande, integendeel, het weet andere aspecten van het politieonderzoek te belichten. Als uiteindelijk dader en slachtoffer tegenover elkaar komen te staan, worden opnieuw morele kwesties aan de kaak gesteld. De rijke zakenman heeft met zijn protserige levensstijl de rancune van de ontvoerder opgewekt. Is dat hem kwalijk te nemen? Hoe rechtvaardig is het als hij de strop krijgt in een wereld van onrechtvaardigheid en ongelijkheid? Wat mij betreft is dit een groot meesterwerk dat mij meer in de greep hield dan de bekendere Samoerai films van deze regisseur en daarom meer aandacht verdient.